Moedertaal van Roc Aly

Brief aan Arsène

Grote, oude en eerbiedwaardige Arsène, gij die nog relaties met het verleden onderhoudt, gij die nog kunt putten uit bronnen die voor ons jonge snaken die baby-boomsgewijs de wereld zijn gaan bevolken, en te jong waren om na de verkiezing van Kennedy al iets anders te zien als Jacky, door ons moeder gepromoveerd tot de mooiste vrouw ter wereld, droog gebleven zijn, hebt gij ooit gehoord van de grote dichter Roc Aly?

Sommige dichters, zo is algemeen geweten, schrijven niet voor de lezer, maar enkel voor zichzelf. Het gevolg is, dat dichtwerken, op de wereld losgeschoten in 1958-1959, door Tante Google, nochtans de goedheid zelf, niet meer teruggevonden worden. Twee werken van de hand van deze meester zijn bij haar bekend, een één daarvan is het exemplaar zelf dat ik hier voor me liggen heb: het nummer 511 van de achthonderd die uit de persen gerold zijn. Waar zijn de overige 799 exemplaren? Ongetwijfeld hebben een aantal ervan in bibliotheken een wezenbestaan gekend. Sommige zijn in handen gekomen van genadevolle mecenassen, maar de rest?

Roc Aly kan ik dus niet van een korte biografie voorzien, en zijn bibliografie wordt beperkt tot dit bundel, "Water", uitgegeven in 1959, en "Maar van rozen", waar ik geen verdere letter van kan vertellen, tenzij ik het wil kopen, want een aantal mensen willen deze nobele onbekende dichter en zijn werk toch nog voor de kar spannen om enige centen binnen te rijven.

Hij is een filosoof, zoveel is duidelijk. Hij doorzwemt heel het leven en geeft commentaar op alles wat met het zijn te maken heeft. Maar dichten doet hij niet echt. Hij begint elk werk, of nee, sommige werken is beter, met een mooie dichterlijke frase, maar zijn drang om de filosofische kant van zijn wezen naar buiten te brengen remt hem af. Het eindigt steevast, in de overige 90 % van het gedicht, in een beschouwing die voor hem ongetwijfeld zeer interessant geweest is om aan zijn gehoor kond te doen, maar die toch niet kon wedijveren met andere filosofen die in die jaren tegen de rockzangers moesten opboksen, en dit op hun eigen terrein soms zelfs met succes deden.

Tracht dit maar eens op een pinkstermaandag te verteren:

RUIMTERIJK

De mens ordenen

De tijd en de ruimte

BEHEERSEN

Dat is de ware

Taak van de mens

VANDAAG

Ruimtelijk ordenen

Begint met zich zelf

Daarna met iedereen

Eindelijk alles

DAARBUITEN

ZO MOET HET

ZO ZAL HET

13_12_1958

Gelukkig was het niet lang daarna, zoals gij, grote Arsène ongetwijfeld nog in uw geheugen kunt terugvinden, Kerstmis en heerste er, als je de dreiging van het communisme niet meetelde, weldra weer een ogenblik vrede op aarde. Een dichterlijke inleiding is zelfs hier ver te zoeken. Een statement, een verklaring, een verzuchting. Maar ik snap er gewoon weer niets van, dat zal het zijn.

De volgende vind ik al begrijpbaarder. Maar veel dichtkusnt vind ik toch niet terug.

MOEDERTAAL

Kon ik maar de chinese taal

Schrijven - zeshonderd miljoen

Mensen - halve, stukken of gehele -

Zouden mij begrijpen - ik zou de

WARE VLAMING ZIJN

Was ik maar een amerikaan

Of een britse werker of geleerde

Wat zouden die vierhonderd

Miljoen angelsaksers mij goed

BEGRIJPEN

En als hindou mij met meer

Dan driehonderd millioen van

Dezelfde beschaving voelen of gelijk

Een sovjet minstens tweehonderd

Millioen etend van dezelfde tafel

Was er maar een wereldtaal

Om als moederspraak door drie

Miljard mensen te worden gezongen,

Want als vlaming moet ik mij

Nog vergenoegen met gevoels-

Argumenten, iets dat moet

VERDWIJNEN

Help! Afgezien van het feit dat het begrijpbare van dit werk ligt in de strijd van een kleine taalgroep om begrepen te worden over de ganse mensheid, kan ik uit deze woorden niets meer dan een noodkreet van een individu uit een kleine groep puren, die zijn idee aan de ganse wereld wil verkopen, en het daar moeilijk mee blijkt te hebben. Terecht. Want als je wat te vertellen hebt, en je vindt papier daarvoor de beste weg, moet je een en ander goed formuleren, en kiezen: proza of poëzie.

Hij heeft poëzie gekozen. Van Ostayen ligt niet ver van hem vandaan op de loer, en fluisterde in zijn oren dat het visuele aspect van een bladzijde poëzie het halve gedicht is. En dus wordt er druk geëxperimenteerd met bladschikkingen, en doemt het woord "Boem" zowaar op om nog wat meer variatie in de uitdrukkingsmogelijkheden te gebruiken.

Het enige echt poëtische onderwerp dat ik heb teruggevonden is ondergebracht in het gedicht: De Dood. Dit gedicht is ook Van Ostayaans van bouw, en ik rijf de woorden dus maar horizontaal aan mekaar, anders lijkt mijn bijdrage helemaal op niets.

En ik lach - Omdat - ik haar - Voel - Wij - LACHEN -  - Omdat - Een mens - Zo'n - Aardig - Kruipdier - IS - - VEEL - STAART - EN - WEINIG - KOP - MAAR - EEN - GROTE - BEK

Ik kan er niet van wakker liggen, en als ik het te veel lees, kan ik er niet van slapen. Dus grote Arsène, help mij: wie is die Angy Young Man, die lang nadat Jack Kerouac reeds uitgepraat was, nog Young en Angry tegen de wereld aanschopte, in een moedertaal die te klein is om wereldwijd begrepen te worden, en dus de dood zijn te grote bek verweet? Hij is zo lief geweest het dichtbundeltje te signeren, en droeg aan Jacky en aan nog iemand dit werkje"van harte" op, en deed dat op 13.9.1970. God, De Slang, de Dood, het Heelal, Het communisme, het Vlaams... hebbe(n) zijn ziel.