Volkshuisraad in Vlaanderen

Om met de deur in huis te vallen: ik heb hem. Naast mij ligt een 20 centimeter dikke stapel van vier boeken, die ik voor het eerst in mijn handen gehad heb in het Hambosmuseum in Wortegem. Ik kende ze wel, maar had ze nog nooit in handen gehad. Ginder lag de heruitgave uit 1999 of 2000, op zichzelf ook reeds een verzamelobject geworden, en mooi langs binnen en buiten. Toen heb ik erin gebladerd, en kreeg ik de zoveelste kriebel om dat werk ook te bezitten.

De redenen om een dergelijk werk aan te schaffen zijn velerlei, maar iemand kan niet naast de inhoud kijken: een prachtige, wetenschappelijk goed onderbouwde en tegelijkertijd onderhoudende beschrijving van de meest uiteenlopende gebruiksvoorwerpen uit de Vlaamse huiskamers. Ik heb er al lang en breed in zitten bladeren, heb sommige onderwerpen een ietsje langer in ogenschouw genomen, omdat ik het geheimzinnige van het betreffende voorwerp wilde doorgronden, of omdat net een gekend voorwerp tot mijn verbazing zulk een stroom van kennis en wetenswaardigheden met zich meedroeg, terwijl we dat zelfs in mijn naoorlogse jeugd reeds als "oude rommel" beschouwden, die per lichtsnelheid aan modernisering moest onderworpen worden.

Het zijn prachtboeken, en tot mijn grote trots zijn het niet de herdrukken, maar gaat het om de originele uitgave, die rond mei 1974 op de markt had moeten komen, altans, voor de inschrijvers, de liefhebbers die een afwachtende houding aangenomen hadden, moesten nog even wachten, want het betrof een privé-uitgave, en wie niet ingeschreven had, moest dit bekopen met een fikse meerprijs. Dat heeft niet belet dat allerhande kopers toch bereid waren de oorspronkelijke 3300 BEF bij voorafbetaling uit 1974 te laten oplopen tot 3500 BEF in geval van betaling bij levering, of tot 3600 BEF zo er tweemaandelijks afbetaald werd. De onfortuinlijken die niet ingeschreven hadden, dienden vervolgens hun bestellingen met een contante 4500 BEF te bekopen. Als je de boeken van dichtbij bekijkt, en zeker als je enige lectuur gedaan hebt, zijn ze elke frank van die prijs waard.

Op de prospectus, die ook nog in deze exemplaren steekt, en die een fraaie druk vertegenwoordigt, staat dat het om twee boekdelen gaat. Zo laat de illustratie ook uitschijnen. Maar de delen drie en vier zijn  kanjers van gelijk formaat, gemiddeld elk 5 centimeter dik. Deel drie bevat nog een aantal hoofdstukken en een uitgebreid fotogedeelte. In deel vier vinden we bovendien nog meer dan 550 bladzijden bijlagen. Een bibliografie om U tegen te zeggen (met hoofdletter), een opsomming van musea en verzamelingen waaruit dr. Weyns naar hartenlust uit heeft mogen putten, een bijlage die een aantal opstellen bevat over verscheidene heemkundige onderwerpen door diverse auteurs, een waslijst boedellijsten, voor de heemkunde een schatkamer aan informatie, omdat er een opsomming van de meest diverse soorten huisraad in gegeven werd als beschrijving van de te verdelen boedel bij erfenissen; naamklappers voor deze boedellijsten; lijsten van foto's en tekeningen; en ook vertalingen van de bijlagen.

Dr. Weyns overleed op 17 juli 1974, en heeft de uitgave zelf niet meer meegemaakt. Zijn Opus Magnum bevat dan ook een naschrift met de afbeelding van zijn grafzerk. De uitgave werd enige tijd uitgesteld wegens zijn ziekte en overlijden. Het juiste tijdstip waarop de verdeling van de boeken begon, ken ik niet.

De uitgave van de boeken, zo lees ik in de kolofon, werd uiteindelijk uitgevoerd met goud op snee (23 karaat), in halflederen band van handgekrispeld geite(n)leer met gouden bestempeling, en werd verzorgd door de boekbinderij Splichal te Turnhout.

Deze vier boeken werden alle vier op gelijkaardige wijze opgedragen met een handgeschreven opdracht

Voor een overgetelijke herinnering aan mijn lieve kleindochter Myriam VDE, vanwege haar Parrain. Zondag 2 maart 1986.

Nu bijna 25 jaar later heeft deze kleindochter de grootvaderlijke en peterlijke gift van de hand gedaan, en dit prachtstuk zal vanaf nu en tot nader inzicht omschreven worden als het nieuwe topstuk van mijn Blumengarten Bibliotheek.

Vorige week kwam dit werk per Taxipost thuis aan. Maar bestaat toeval? Dat is een vraag die ik in net hetzelfde perspectief reeds meerdere malen in deze blog gesteld heb. Vandaag namelijk snuisterde ik een beetje rond tijdens een recuperatiedag wegens onvoorzien woensdagwerk vorige week, en tussen allerhande onbetekenend werk werd mijn aandacht getrokken door een naam, die onmiddellijk een belletje deed rinkelen. Ik las op de rug van een niet erg opvallend boekje: "Dr. J Weyns: Bakhuis en broodbakken in Vlaanderen"!

Je houdt het niet voor mogelijk: dit boek, ook een uitgave van dezelfde auteur, maar wel verzorgd als hulde-uitgave door het Verbond voor Heemkunde, werd mij verkocht voor zowat vijfentwintig cent. Al bij al is het boekje in een uitstekende staat, gebruikt, maar niet storend in waarde verminderd. De kolofon zegt letterlijk:

Dit is een hulde-uitgave bezorgd door het Verbond voor Heemkunde voor de vijftigste verjaardag van zijn voorzitter Dr. Jozef Weyns. Dit boek werd gezet in de Garamond 12 punt letter en gedrukt in het jaar 1963 op de persen van Drukkerij Sanderus te Oudenaarde. De oorspronkelijke uitgave bestaat uit 260 eksemplaren waarvan tien gedrukt op wit houtvrij gevergeerd papier "Cleopatra", genummerd van A tot J, niet in de handel, en 250 eksemplaren gedrukt op wit houtvrij velijn editiepapier 125 gr, genummerd van 1 tot 250; alle eigenhandig getekend door de auteur en voorzien van de gedrukte naam van de inschrijver.

Dit is

N° 69

en werd gedrukt voor

Fritz Sabbe, Gent

(get) Jozef Weyns

Dank u, heer Sabbe voor de goede bewaring van dit kleinood.

Ik heb formidabel veel geluk gehad, want een spreekvaardige medesnuffelaar, die me dit boek zag keuren en kopen, sprak mij daar over aan. Hij zou het zonder twijfel ook meegenomen hebben, daar hij over een inventaris van Oost-Vlaamse bakhuizen heel wat te vertellen wist, voornamelijk dan die van de gemeente Oosterzele.

Ik ben benieuwd of er in de Volkshuisraad ook bibliotheekkasten opgenomen zijn. En wees hier van overtuigd: weer durf ik me een fier bibliofieltje te noemen.