De onverdraaglijke saaiheid van het studieboek

In een vergeten doos, ergens in mijn garage, vond ik een stapel oude leerboeken, die ooit aan een ingenieur toebehoord hebben. Aangezien ik het literaire gedeelte er als eerste uitgevist had, waren de overschotjes vergeten. Ten onrechte, zo bleek gisteren, toen ik deze doos moest herschuiven om uit een rommelkast enig prularium naar boven te halen.

De doos was zwaar, want naar aloude traditie worden studieboeken volgestouwd met zware stof, en de auteurs doen dan nog al eens met een duf, slaapverwekkend lettertype, een lay-out die op universiteitsbanken de gemiddelde student tot gapen en gsm-en aanzet, dat alles gestopt in een pil met een gewicht dat iedereen uitnodigt het boek zo snel mogelijk op kot te vergeten, in plaats van het mee te zeulen naar de aula, omdat de geldwaarde die men er in gestopt heeft, wel de rechtstreekse oorzaak is van weer een aantal pinten minder. En de obligate rugzakken zijn gemaakt op zakken chips, uitgewisselde cd's en rommelige nota's. Niet op zware cursussen.

Grabbelgewijs doorgroef ik de doos, nadat ik het prularium zijn bestemming gegeven had, en de triage had een merkwaardig gevolg. Ik haalde liefst vijf titels naar boven, die behalve hun gewicht en volume ook nog enige andere eigenschappen prijsgaven. Het waren vier leerboeken en een werk van de hand van H.G. Wells, genaamd Arbeid, Welvaart en Geluk der Menschheid. Dit laatste boek laat ik even buiten beschouwing, het is wel een verwijzing naar de interesse van de betreffende ingenieur, maar niet als studieboek te aanzien.

De mooiste eigenschap is wel die, waarmee het oog waarnemen kan dat leerstof ook in klassevolle werken kan verpakt worden. De vier boekwerken hebben gemeen dat ze zeer degelijk uitgevoerd zijn. Onverslijtbaar, en dus ook ongeschonden. De persoon in kwestie heeft zijn bezittingen gekoesterd, er nergens ook maar één aantekening in gemaakt, ezelsoren zijn een zeldzaamheid, en elk van de boeken draagt zijn monogram. Ze liggen op een onopvallend stapeltje hier naast mij. Maar wanneer ik deze boeken in de hand neem, zegt het gevoel onmiddellijk wat anders.

Eigenaardig genoeg is het minste onder deze werken, als ik voortga op het uitzicht alleen, ook het meest waardevolle. Toen ik wat meer wou weten over "Wetenschappelijk Memento", van Drs A. Claessens, kreeg ik met een schok de prijs in het oog. Dat kan dus niet! Maar het kan wel. Het staat gewoon te lezen waar je het vinden kan. Dit "saaie" boek dateert van november 1954, zoals enkel het toegevoegd blad met enige inleiding over de inhoud en de bruikbaarheid ervan leert.

Het boek is qua inhoud zo saai als de dood: zelfs de inleiding maakt geen geïntegreerd deel uit van het boekwerk zelf. Je slaat de zwaar gecartonneerde omslag open, en na een blanco schutblad, kom je meteen op een droogwetenschappelijk voorplat terecht, waarop te lezen staat: Wetenschappelijk Memento - Drs A. Claessens - accountant - leraar - Aalst. Je slaat dit blad om, en je ziet meteen de indeling in de 8 delen, die ook in de toegevoegde inleiding beschreven wordt ten behoeve van de studerende en de afgestudeerde wetenschapper. In dezelfde droge tabelstijl leren we dat de informatorische basis aangeboden wordt als:

linguistische, vervolgens grammatische, sociale, economische, mathematische, naturele, historische en tenslotte geografische wetenschappen. En dan zijn we in beweging, 299 bladzijden lang vol tabellen, synoptische teksten (ik heb teksten nog nooit zo synoptisch weten wezen als deze teksten!), statistieken, kalenders, werkschema's en formules. Om vervolgens de droge mededeling te doen wie het boek gedrukt heeft. Dit gaat als volgt:

Drukkerij DU CAJU

Lange zoutstraat, 13

AALST

Daddist!

Ik dacht dat de oorlogsuitgaven van het Natuurhistorisch Museum te Brussel de prijs van de eeuw gewonnen hadden voor saaiheid, maar nee, dit wetenschappelijk memento slaat zijn tegenstanders tot moes.

Maar de schoonheid, de degelijkheid, de goede bewaring, hoewel de rug aardig verkleurd is, en de wetenschappelijke directheid maken het tot een pareltje.

Sta me toe ook het volgende te zeggen. De boeken waar ik het vandaag over heb, maken deel uit van een lot van om en bij de 200 boekendie ik ooit voor een prikje heb kunnen kopen. In het hypothetische geval dat ik de bedoelde prijs voor dit werk zou krijgen, maar ik verkoop het niet, laat dit duidelijk zijn, dan heb ik de andere boeken gratis en voor niets gekregen.

Het is mooi om zoiets te ontdekken, want het boek is zeldzaam, en er bestaan maar zeer weinig exemplaren die in goede staat zijn. Weer iets om fier over te zijn. Ik zal de eerstvolgende dagen de andere exemplaren van mijn stille aanbidding voorstellen.